Powrót

Co to jest zachowek i kto ma do niego prawo?

Zachowek stanowi istotny element prawa spadkowego w Polsce, chroniący interesy bliskich spadkobierców ustawowych. Jest to instytucja, która gwarantuje osobom najbliższym spadkodawcy prawo do części spadku, mimo iż mogli być pominięci w testamencie lub otrzymali mniej niż przysługiwałoby im według dziedziczenia ustawowego. Roszczenie o zachowek wynika bezpośrednio z Kodeksu cywilnego, dokładnie z art. 991 §1, określając tym samym zasady realizacji tego prawa. Wprowadza to pewne zasady dziedziczenia, które są niezmienne i mają na celu ochronę majątkową najbliższej rodziny spadkodawcy.

Co to jest zachowek?

Zachowek to część spadku, która zgodnie z polskim prawem należy się niektórym członkom rodziny spadkodawcy, nawet jeśli nie zostali oni uwzględnieni w testamencie lub otrzymali zbyt mały udział. Jest to forma zabezpieczenia finansowego mająca na celu ochronę spadkobierców ustawowych.

Zgodnie z przepisami kodeks cywilny art. 991, wysokość zachowku zależy od stopnia pokrewieństwa oraz sytuacji życiowej uprawnionego spadkobiercy. W przypadku osób małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy, zachowek wynosi 2/3 przysługującego im udziału. Pozostałe osoby mające prawo do dziedziczenia ustawowego mogą liczyć na połowę tego udziału.

Definicja zachowku obejmuje nie tylko wartość przypisaną w testamencie, ale także uwzględnia darowizny wykonane przez spadkodawcę za jego życia. W praktyce oznacza to, że stanowi on roszczenie pieniężne obliczane na podstawie wartości całego majątku spadkowego po dokonaniu odpowiednich korekt.

Kto ma prawo do zachowku?

Prawo do zachowku przysługuje wyłącznie najbliższym członkom rodziny spadkodawcy, w tym małżonkowi oraz zstępnym – dzieciom, wnukom, czy prawnukom. Uprawnieni do zachowku są również osoby, które nie zostały wydziedziczone. Roszczenie spadkowe mogą składać również spadkobiercy ustawowi, jeśli prawa te zostały naruszone przez zapisy testamentowe.

Nie obejmuje to jednak wszystkich. Prawo do zachowku nie przysługuje rodzeństwu, dalszym krewnym, osobom wydziedziczonym oraz tym, które z własnej woli odmówiły przyjęcia spadku lub zrzekły się dziedziczenia w odpowiedniej formie prawnej. Dodatkowo, osoby niegodne dziedziczenia, jak te, które dopuściły się przestępstwa wobec spadkodawcy, nie mają prawa do zachowku.

Warto również pamiętać, że prawo do zachowku nie przysługuje małżonkowi w przypadku separacji orzeczonej lub wnioskowanej przez spadkodawcę, jeśli za rozpad pożycia odpowiedzialny był drugi małżonek.

Roszczenie o zachowek 

Zachowek jest fundamentem prawnym, który chroni interesy majątkowe najbliższych spadkodawcy. Uprawnieni do zachowku spadkobiercy mogą skutecznie dochodzić swoich praw, dzięki czemu mogą zachować stabilność finansową w obliczu dziedziczenia. Aby realizacja roszczenia o zachowek była skuteczna, należy pamiętać o kilku kluczowych aspektach.

Jednym z najważniejszych elementów jest termin przedawnienia roszczenia. Roszczenie o zachowek można zgłaszać przez okres 5 lat od momentu otwarcia spadku. Przekroczenie tego terminu skutkuje utratą możliwości dochodzenia swoich praw, co stanowi istotne ryzyko dla uprawnionych.

Jednakże istotne jest, że terminy przedawnienia mogą ulec zmianie. Podejmując odpowiednie czynności prawne, uprawniony może przerwać bieg przedawnienia, co daje dodatkowy czas na realizację roszczenia o zachowek. Z tego powodu warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach spadkowych, aby upewnić się, że wszystkie formalności zostały należycie dopełnione.

Podsumowując, świadomość własnych praw oraz terminów przedawnienia roszczenia jest kluczowa dla skutecznego dochodzenia zachowku. Dbając o te aspekty, spadkobiercy mogą zapewnić sobie ochronę majątkową, co pozwala na zachowanie równowagi finansowej w gronie najbliższych.